Prawo do dywidendy, czyli prawo do udziału w zysku rocznym spółki jest podstawowym prawem majątkowym wspólnika oraz prawem bezwzględnym. Zarówno umowa spółki, jak i zgromadzenie wspólników nie mają kompetencji, by pozbawić wspólników tego prawa na przyszłość. Zarazem z prawa do udziału w zysku nie wynika obowiązek rozporządzania przez spółkę zyskiem na rzecz wspólników. Jak wylicza się kwotę dywidendy i jakie są jej skutki podatkowe, o tym w dalszej części artykułu.
Dywidenda a skutki podatkowe

Zgodnie z art. 191 k.s.h.1 wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Umowa spółki zaś może przewidywać inny sposób podziału zysku. Jeżeli jedna umowa nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów.

Udział w zysku

Zgodnie z art. 347 k.s.h. akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który został przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Zysk rozdziela się w stosunku do liczby akcji. Jeżeli akcje nie są całkowicie pokryte, zysk rozdziela się w stosunku do dokonanych wpłat na akcje. Statut jednak może przewidywać inny sposób podziału zysku.

Prawa wspólników do dywidendy nie ogranicza istniejąca, niepokryta przez spółkę strata, bo w aktualnym stanie prawnym nie istnieje obowiązek pokrycia przez spółkę straty. Nabyte przez wspólnika prawo do dywidendy nie może być już przedmiotem rozporządzeń spółki (np. przez zmianę uchwały zgromadzenia o przeznaczeniu określonej części zysku na dywidendę), chyba że za zgodą wszystkich uprawnionych. Prawo do uchwalonej przez zgromadzenie dywidendy (roszczenie o wypłatę dywidendy) może być przedmiotem obrotu (np. przelewu). Nie dotyczy to przywiązanego do udziału (akcji) prawa wspólnika do udziału w zysku, bo to nie może być przeniesione bez przeniesienia udziału (akcji).

Wyliczenie dywidendy

Kwotę zysku do podziału wylicza się wedle zasad określonych w art. 192 albo art. 348 § 1 k.s.h. Kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe. Punktem wyjścia określenia podstawy naliczenia dywidendy jest zatem zysk za ostatni rok obrotowy, co mogłoby sugerować, że nie jest dopuszczalna wypłata dywidendy za rok, w którym spółka nie osiągnęła czystego zysku. Jednakże wobec powiększania podstawy o zysk „zmagazynowany” w spółce nie można wykluczyć takiej sytuacji, w której spółka będzie mogła wypłacić dywidendę, mimo że w danym roku nie osiągnięto czystego zysku.

Podstawa naliczenia dywidendy jest powiększana o „kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału”. Nie chodzi tu zatem o każdy kapitał rezerwowy (zapasowy), tylko o taką część odnośnego kapitału, która została utworzona z zysku (a nie np. ze środków agio) i która zarazem nie jest wyłączona – z mocy ustawy albo umowy spółki – od podziału między wspólników.

Z praktycznego punktu widzenia doniosłe znaczenie mają także wartości, o które musi być pomniejszona podstawa naliczenia dywidendy. I tak przede wszystkim zysk z ostatniego roku obrotowego musi być pomniejszony o „poniesione straty”. Chodzi tu o straty poniesione we wcześniejszych latach obrotowych, które nie zostały jeszcze pokryte czy to z kapitałów zapasowego lub rezerwowych, czy to z zysku z lat następnych. Ponadto podstawę wyliczenia dywidendy pomniejsza się zawsze o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane na kapitały zapasowy lub rezerwowe, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy oraz o wartość posiadanych przez spółkę udziałów (akcji) własnych. Dywidenda, co do zasady, powinna być wypłacana w gotówce. Odmienne rozwiązanie jest dopuszczalne, jak się wydaje, tylko wówczas gdy zostało przewidziane w umowie spółki.

Termin wypłaty dywidendy

Terminem wypłaty dywidendy jest dzień, w którym spółka jest obowiązana spełnić świadczenie na rzecz wspólnika (wymagalność roszczenia o wypłatę dywidendy). Podjęcie przez zgromadzenie uchwały o przeznaczeniu zysku do wypłaty wspólnikom powoduje powstanie odpowiednich ich roszczeń, których wymagalność zależy od przyjętej daty wypłaty dywidendy.

W spółkach z o.o. i niepublicznych spółkach akcyjnych termin wypłaty dywidendy może być określony w uchwale zgromadzenia. Jeżeli takiej decyzji brak, wypłata powinna nastąpić możliwie w jak najkrótszym terminie, zważając na możliwości spółki. Wypada jednak zauważyć, że w takim przypadku – wedle niektórych poglądów – zastosowanie winien znaleźć przepis art. 455 k.c., który zobowiązuje spółkę do wypłaty niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela (wspólnika).

Inaczej rzecz się przedstawia w przypadku spółek publicznych. Bowiem z mocy przepisu art. 348 § 4 zdanie pierwsze k.s.h. – „zwyczajne walne zgromadzenie ma obowiązek ustalić termin wypłaty dywidendy”.

Pozostałe 65% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.

Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.

Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułu

Możesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.

Zobacz również

Jak definiować i priorytetyzować projekty?

Jak definiować i priorytetyzować projekty?

Dzisiejszy świat biznesu prowadzi do paradoksu – to trudność pogodzenia nadmiaru informacji z koniecznością szybkiego podejmowania najlepszych decyzji. Przetrwanie przedsiębiorstwa zależy od umiejętności jego liderów do elastycznego reagowania na wyzwania rynku. W środowisku gwałtownych, turbulentnych zmian oraz konkurencji, lider, który potrafi czerpać informacje z wielu źródeł odniesie największy sukces.

Czytaj więcej

Dekarbonizacja a konkurencyjność przedsiębiorstw. Jak zmiany klimatu i Europejski Zielony Ład wpływają na oczekiwania wobec przedsiębiorstw?

Dekarbonizacja a konkurencyjność przedsiębiorstw. Jak zmiany klimatu i Europejski Zielony Ład wpływają na oczekiwania wobec przedsiębiorstw?

Emisje gazów cieplarnianych z działalności gospodarczej człowieka są główną przyczyną zmian klimatu i ryzyka z nimi związanego, których materializacja staje się dotkliwa dla przedsiębiorstw. Dodatkowo wprowadzane przez Unię Europejską regulacje prawne, które dążą do ograniczenia śladu węglowego, wymuszają na przedsiębiorstwach, wprowadzenie działań dążących do dekarbonizacji. Niektóre z nich już rozpoczęły działania redukujące emisję gazów cieplarnianych, przez co wyróżniają się swoim działaniem na rynku, budując przewagę konkurencyjną, rozumianą jako unikatową pozycję w sektorze w stosunku do konkurentów1.

Czytaj więcej

Polecamy

Przejdź do

Partnerzy

Reklama

Polityka cookies

Dalsze aktywne korzystanie z Serwisu (przeglądanie treści, zamknięcie komunikatu, kliknięcie w odnośniki na stronie) bez zmian ustawień prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez EXPLANATOR oraz partnerów w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Usługa Cel użycia Włączone
Pliki cookies niezbędne do funkcjonowania strony Nie możesz wyłączyć tych plików cookies, ponieważ są one niezbędne by strona działała prawidłowo. W ramach tych plików cookies zapisywane są również zdefiniowane przez Ciebie ustawienia cookies. TAK
Pliki cookies analityczne Pliki cookies umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania przez użytkownika ze strony internetowej w celu optymalizacji jej funkcjonowania, oraz dostosowania do oczekiwań użytkownika. Informacje zebrane przez te pliki nie identyfikują żadnego konkretnego użytkownika.
Pliki cookies marketingowe Pliki cookies umożliwiające wyświetlanie użytkownikowi treści marketingowych dostosowanych do jego preferencji, oraz kierowanie do niego powiadomień o ofertach marketingowych odpowiadających jego zainteresowaniom, obejmujących informacje dotyczące produktów i usług administratora strony i podmiotów trzecich. Jeśli zdecydujesz się usunąć lub wyłączyć te pliki cookie, reklamy nadal będą wyświetlane, ale mogą one nie być odpowiednie dla Ciebie.