Kryptowaluty w sprawozdawczości finansowej

Niektórzy w zjawiskach takich, jak kryptowaluty czy blockchain widzą tylko niepotrzebny problem. Traktują tego typu wirtualne aktywa jak coś abstrakcyjnego, co na pewno ich nie dotyczy i dotyczyć nie będzie – przynajmniej w jakiejś bliżej nieokreślonej przyszłości. Jeśli sama idea kryptowalut jest dla wielu z nas tak niejasna, to możemy się jedynie domyślać, jak wiele wątpliwości musi budzić dodatkowo chęć do księgowego ujęcia kryptoaktywów. Aby ułatwić inwestorom i księgowym prawidłowe prowadzenie bilansu, postaramy się rozłożyć na czynniki pierwsze ujęcie „tego-czegoś” w sprawozdaniu finansowym.

Co mówi Ustawa o rachunkowości na temat kryptowalut?

Ustawa o rachunkowości (Uor) nie mówi o kryptowalutach zbyt wiele. Nie wymagajmy zresztą od niej zanadto: składa się raptem z blisko 90 artykułów, z których część reguluje kwestie prowadzenia i przechowywania ksiąg rachunkowych czy badania sprawozdań finansowych. Co za tym idzie, w Uor nie znajdziemy niestety pojęcia kryptoaktywów, kryptowalut czy krypto-czegoś-tam-jeszcze. Musimy zatem przeprowadzić analizę dokonanych kryptozakupów, zadając sobie jedno kluczowe pytanie: w jakiej pozycji bilansu nabyte kryptoaktywa chcielibyśmy lub możemy wykazać?

Podejmując się tego zadania, sprawdźmy na początku, czy mamy do czynienia z aktywem wpisującym się w przedstawioną przez Uor definicję:

• Czy mamy kontrolę nad kryptowalutą? – tu odpowiedź jest prosta: jeśli posiadamy klucz prywatny i klucz publiczny, to mamy również kontrolę nad tym aktywem.
• Czy kryptowaluta jest zasobem majątkowym, powstałym w wyniku przeszłych zdarzeń, na co wskazuje definicja aktywa w Uor? – jeśli nabyliśmy kryptoaktywa i znamy ich wartość można uznać, że spełniliśmy także te warunki.

W jakiej pozycji bilansu ująć kryptoaktywa?

Dla przedsiębiorców chcących zakwalifikować kryptowaluty jako wartości niematerialne nie mamy dobrych wiadomości.

Kryptoaktywa są aktywami posiadanymi lub nabytymi w celu osiągnięcia korzyści wynikających z przyrostu ich wartości. Oznacza to, że ich rola zbliżona jest do roli inwestycji.

Oczywiście, wartości niematerialne także mogą być elementem inwestycji, ale zastanówmy się, czy kryptowaluty to prawa majątkowe, mieszczące się w ramach definicji wartości niematerialnych?

Jeśli odpowiedź na to pytanie brzmi „tak” – nasza droga do uwzględnienia kryptowalut w formie wartości niematerialnych jest otwarta... Niemniej inne przepisy prawa obowiązującego w Polsce – takie jak Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych – wskazują, iż przychód z obrotu kryptowalutami jest uznawany jako przychód z kapitałów pieniężnych bądź zysków kapitałowych. To dość niedawna zmiana, gdyż jeszcze do 2019 roku zyski takie traktowano jako przychód z praw majątkowych.

Oczywiście, w razie braku regulacji ustawowych mamy prawo sięgnąć po Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. Nie jesteśmy przecież uzależnieni wyłącznie od prawa podatkowego i w razie jakichkolwiek wątpliwości zawsze możemy sprawdzić, jak do rozpoznania kryptoaktywów podchodzą globalne standardy, ale o tym za chwilę.