Alokacja kosztów często jest wykorzystywana jako narzędzie rachunkowości zarządczej. Rozliczenie kosztów za pomocą kluczy podziałowych najczęściej służy dostarczeniu informacji wymaganych do oceny rentowności kanałów dystrybucji, klientów, produktów lub usług. W tym artykule dokonamy syntetycznego przeglądu typowych kluczy alokacji.
Warto spojrzeć na podzielniki, które najczęściej są wykorzystywane w modelach budowanych przez firmy. Naturalnie nie ma możliwości, żeby wyczerpać wszystkie możliwości i warianty. Celem opracowania jest tym samym pewnego rodzaju generalizacja praktyk controllingu w zakresie alokacji kosztów oraz krótka refleksja na temat zalet i wad poszczególnych rozwiązań.
Praktyka controllingu od wielu lat rozwija koncepcje i modele alokacji kosztów. Firmy budują modele rozliczeniowe zgodnie z potrzebami wewnętrznego systemu informacji zarządczej, sprawozdawczości finansowej czy rozliczeń z klientami lub dostawcami. Potrzeba rozliczenia kosztów w systemie controllingu jest naturalną konsekwencją rozbieżności pomiędzy zapotrzebowaniem na szczegółową informację o kosztach działalności operacyjnej a dostępnością odpowiednich danych w systemie księgowości przedsiębiorstwa.
W tym miejscu warto zauważyć, że konieczność stosowania modelu alokacji kosztów w firmie absolutnie nie może być traktowana jako objaw dysfunkcji w obszarze ewidencji księgowej. Po prostu, z praktycznego punktu widzenia osiągnięcie pełnej analityki dekretacji na kontach księgi głównej często nie jest możliwe ze względów technicznych i organizacyjnych. Naturalnym jest, że priorytetem księgowości jest spełnienie wymogów związanych ze sprawozdawczością obligatoryjną i podatkową. Potrzeby rachunkowości zarządczej oczywiście również muszą być uwzględniane przez służby księgowe. Niemniej jednak, system finansowo-księgowy nie jest optymalnym środowiskiem, gdy rozliczenie kosztów na usługi, projekty lub klientów wymaga aplikacji złożonych i wieloetapowych reguł biznesowych.
Czym jest klucz alokacji?
Klucz alokacji, zwany też czasem podzielnikiem lub kluczem podziałowym, to wartość liczbowa, która służy do wyliczenia struktury podziału wartości zbiorczej na obiekty kosztowe. Innymi słowy, klucz alokacji jest parametrem, który pozwala ustalić jaka część całości kosztów (jaki procent) powinien zostać przypisany do określonego obiektu. Klucz alokacji wyznacza proporcje, w jakich dzielimy koszty; jego ideą jest maksymalnie sprawiedliwy podział wartości bazowej. Przykłady kluczy alokacji znajdziemy nie tylko w zastosowaniach controllingowych, ale również w codziennym życiu. Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe rozliczają koszty wspólne na lokale, dzieląc koszty na podstawie powierzchni lokali, liczby domowników czy faktycznego zużycia wody. W tym przykładzie powierzchnia, liczba mieszkańców i zużycie wody pełnią rolę kluczy alokacji (dla uproszczenia w tym przykładzie celowo pomijam praktykę stosowania stawek jednostkowych, charakterystyczną dla modelu absorbcji kosztów i przyjmuję rozliczenie całości kosztów wspólnych na lokale).
Dokonując przeliczeń w modelu alokacji musimy „znormalizować” klucz alokacji – doprowadzić go do wartości procentowej, gdzie suma udziałów wszystkich obiektów uczestniczących w alokacji wynosi 100%. Wartość znormalizowaną uzyskujemy dzieląc wartość klucza, właściwą dla danego obiektu, przez sumę wartości dla wszystkich obiektów uczestniczących w rozliczeniu. Przy takiej kalkulacji suma musi stanowić 100%! Z kolei znormalizowana wartość klucza alokacji pozwala finalnie zastosować prostą formułę dla rozliczenia kosztów:
koszt przypisany obiekt X = koszt łączny × klucz znormalizowany obiekt X
Pozostałe 74% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
